Evrensel müzik alanında, gerek yorumcu gerekse besteci olarak emek veren öğrencilerin, genç sanatçıların, belirli bir seviyeden sonra zorunlu olarak düşünmeleri gereken bir konu yarışmalar. Kişisel disiplini yükseltirken, aynı zamanda bir kariyer basamağı olarak kullanılabileceği gibi, ulaşılması zor olan hedeflere yakınlaştıran birer araç olarak da görülebilir. Uluslararası sanat pazarı hedef olarak alınıyorsa yarışma konserlerinde bulunan ajanslar dışında pek ihtimal yoktur. Burada aktif olarak konserler veren veya eserler üreten sanatçıların özgeçmişlerini incelediğimizde de bunu tespit edebiliriz.
Bu yarışmalardan birinden söz etmek istiyorum. Bunlardan en önemlilerinden biri de, ünlü Rus besteci Pyotr Ilyich (İlyiç) Tchaikovsky (Çaykovski) (1840-1893) adına Sovyetler Birliği’nde 1958 yılında oluşturulan Uluslararası Tchaikovsky Yarışması’dır. On yıllar boyunca dünyanın en önemli yarışmalarından biri olarak varlığını devam ettirmiştir. Esas olarak piyano alanında yapılmasına rağmen, keman, viyolonsel ve şan (kadın ve erkek sesleri için ayrı kategoriler) alanlarında da uluslararası tanınırlığı ve kabul edilirliği vardır.
Tchaikovsky yarışması, tıpkı olimpiyatlar gibi dört yılda bir düzenlenmektedir. Ödül kazanan bugünün dünyaca ünlü sanatçıları arasında piyano’da 1962 yılında Vlademir Aschkenasi, 1966 Grigori Sokolow, 1974 Andreas Schiff, keman’da, 1970 Gidon Kremer en tanınan sanatçıların arasında gösterilebilir. Tchaikovsky yarışmasının sonuncusu 2011 yılında gerçekleşti. Piyano’da ödül alan Daniil Trifonow, keman’da Sergei Dogadin, Viyolonsel’de Narek Hachnasarjan, Şan’da Jongmin Park gibi birçok genç sanatçı dünyada merakla takip ediliyor. 1991 doğumlu genç piyanist Trifonow, yarışma kariyeri sayesinde ülkemiz de dahil dünyanın farklı yerlerinde çeşitli konserler, canlı performanslar gerçekleştirebilmiştir.
Tabii Tchaikovsky yarışması, uluslararası yarışmalardan sadece bir tanesidir. Avrupa’da, Kuzey Amerika’da birçok yarışma bulunmaktadır. Bunların başlıcalarından küçük bir liste yapmak gerekirse, Hollanda’da gerçekleşen International Belvedere Singing Competition, Almanya’da Neue Stimmen, Richard Strauss Gesangswettbewerb, Avusturya’da International Hildegard Zadek Singing Competition, Polonya’da piyano alanında, Chopin Piyano Yarışması ve keman alanında Henyrk Wieniawski Keman Yarışması, Rusya’da Moskova Uluslararası David Oistrakh Keman Yarışması, Çek Cumhuriyetin’de, şan alanında, Uluslararası Antonin Dvorak Yarışması, Belçika’da her yıl farklı alanlarda gerçekleşen Concours Reine Elisabeth, İtalya’da, piyanistler için Ferrucio Busoni yarışması, Kanada, Montreal’daki yarışmalar sıralanabilecek önemlileri yarışmalardandır. Elbette bu liste’nin tam olma iddiası olmadığını altını çizerek belirtelim.
Ülkemizden de genç sanatçıların, uluslararası konser trafiğine dahil olabildiğini en son piyanist ve besteci Fazıl Say’ın şahsında görebildik. Elbette çok ciddi ve üstün performans sergilenmesi gereken yolda genç sanatçılarımızın desteklenmesi, aynı zamanda ileride ülkemizde evrensel sanatın devamlılığı açısından da çok önem taşıyor. Sanatçı olmadan sanat, sanat olmadan da sanatçı olmaz döngüsünü kırabilmek, ülkemizde gitttikçe zorlaşmasına rağmen halen imkansız değil. Sanatın yeşerdiği verimli kültürel topraklar bir miktar bozulmuş olsa da, tamamen susuz kalmadı. Son olarak Moskova’daki Tchaikovsky yarışmasına geri dönmek istiyorum, dört yılda bir yapılan yarışma 2015 yılında da düzenleniyor. Bu yılki finalistlerini ve ödül sahiplerini tüm dünya olduğu gibi, biz de merakla bekliyoruz.
50 yılı aşkın zamandır düzenlenen yarışma’da Dmitri Shostakovich, David Oistrakh, Emil Gilels, Mstislav Rostropovich, Heinrich Neuhaus, Tikhon Khrennikov and Georgy Sviridov gibi çok değerli sanatçılar jüri olarak görev aldılar. 2015 yarışmasında, dünyaca ünlü Rus orkestra şefi, St. Petersburg şehri Mariinsky Tiyatrosu’nun sanat yönetmeni Valery Gergiev, yarışmanın organizasyonunu yürütüyor. Geçtiğimiz hafta jüri üyeleri açıklanan yarışmanın başvuruları 1 Mart’a kadar sürecek, 15 Haziran’da genç sanatçılar jüri üyelerinin karşısına çıkmaya başlayacaklar.