Geçen hafta, Wolfgang Amadeus Mozart'ın “Saraydan Kız Kaçırma” operası ile giriş yapmıştık. 1782 yılında bestelenen bu opera için, “Alman Opera”sının başlangıcını işaret etmiştik. Alman operası geleneğinin ilk en ünlü operalarından bir diğerini de, yine aynı besteci, henüz 35 yaşındayken (1756-1791) hayata veda eden Mozart bestelemiştir. Alman operası'nın, ikinci yetkin eseri, ünlü “Sihirli Flüt” operasıdır. 1791 yılında besteci hayata gözlerini yummadan birkaç hafta önce bestecisinin şefliğinde ilk seslendirilişi yapılan “Sihirli Flüt” ünü yüzyıllar boyunca dalga dalga yayılan bir operadır.
Tür olarak, bir masal-operası'dır. Çocukların birey olarak kabul edilmediği bir dönemde, yetişkinlere yönelik bir masal olarak da değerlendirilebilir. Dönemin ünlü yazarı Emanuel Schikaneder (1751-1812) Viyana'da “Freihaustheaters auf der Wieden” yöneticisi olduğu dönemde ünlü besteci Mozart'a bu eseri ısmarlamıştır. Sahnelerin planlanmasında ve gerçekleşmesinde, Mozart'ın da katkısı doğrultusunda ortaya çıkmıştır eser. Yani yazar ve besteci birlikte çalışma imkanı bulmuşlardır. Opera ve Bale eserlerinin hikayesi'ne “Sinopsis” denmekte, sırada kısaca bu ölümsüz eserin“sinopsis”i var...
1. Perde: Kral'ın oğlu Tamino av partisi sırasında yolunu kaybeder ve tehlikeli bir yılan tarafından izlenir. 3 Kadın, (Gece Kraliçesi'nin hizmetkarları) yılanı öldürler ve yabancının gelişini efendilerine haber vermek üzere kaybolurlar. Gece Kraliçesi'nin bir başka hizmetkarı, kuş yakalayıcısı Papageno, yalın ve basit düşünen birisidir ve kuşları yakalamak için kullandığı pan flüt aracılığı ile kendini tanıtır.
Onun şarkısı aracılığı ile Tamino, Gece Kraliçesi'nin ülkesinde olduğunu anlar. 3 Kadın, Tamino'ya Gece Kraliçesi'nin kızının resmini getirirler ve Papageno'yu yalan olarak Tamino'nun kurtarıcısı olarak kendinden bahsetmesi üzerine cezalandırırlar. Ceza olarak, ağzına bir kilit takılmıştır. Tamino resme gittikçe büyüyen bir hayranlıkla inceler...
Tamino, Gece Kraliçesi'yle tanıştırılır. Bir Arya (opera'da şarkı) ile “Işık Kontu Sarastro”nun kızını kaçırmasını anlatır. Arya'sının ikinci kısmında Prens'e, kızı Pamina'yı kurtarması halinde onunla evleneceğini vaat eder. Zengin “koloratur” (ince/renkli) pasajlar arya'yı sonlandırır.
Geniş bir Quintett'te (5 kişinin birlikte söylemesi) Papageno, Tamino ve 3 Kadın, Gece Kraliçesi'nin planı açığa çıkar: Papageno ağız kilidinden kurtulur ve Tamino'ya bu tehlikeli yolculukta eşlik etmek üzere görevlendirilir, ancak bu durumdan hiç memnun değildir. Tamino “flüt”, Papageno ise “Glockenspiel” alır. Bunlar çalgılar aracılığı ile müzik tehlikeli durumlarda onları kurtaracaktır. Gündüz Krallığı ve Gece Krallığı arasında taraf tutmayan, 3 Erkek Çocuk, koruyucu olarak onlara yol gösterecektir.
Araştırmak için önden giden Papageno, Pamina'nın Monostatos'tan başarısızlıkla sonuçlanan kaçma macerasının ardından Sarastro'nun kara baş güvenlikçisi tarafından azarlanarak kelepçelendiğini görür. Papageno ve Monostatos birbirlerini fark eder, aynı derecede ürkerler birbirlerinden ve kaçarlar. Papageno korkusundan önce kurtulur ve Pamina'nın yanına geri döner. Tamino'nun kendisini gönderdiğinden bahseder ve kurtulmasını umduğunu belirtir. Bu arada 3 koruyucu erkek çocuk aracılığı ile Tamino, “Işık Krallığı”nın tapınağına gelir. Tamino uyarılır.
Tamino bir rahip tarafından nasihata çekilir. Sarastro bir diktatör değildir, akıllı ve iyi ruhlu bir hükümdardır. Pamino'ya iyi bakılmaktadır. Tamino mutlu olur ve “sihirli flütü” ile bir ezgi çalmaya başlar. Telaşla vahşi hayvanlar onu dinlemeye gelirler.
Bu arada Pamina ve Papageno Monostatos ve köleleri tarafından kaçarken yakalanırlar. Son anda Papageno'nun aklına sihirli “Glockenspiel” gelir. Çalgıdan çıkan ezgi Monostatos ve kölelerini dans etmeye zorlamaktadır ve bu sayede kaçaklar uzaklaşabilir.
Ancak bir sonraki sahnede olaylar farklı gelişir. Sarastro maiyetindekilerle sahneye çıkar. Pamina kaçma gerekçesi olarak Monostatos'un sürekli kendine aşkını ilan etmesini belirtir... Sarastro, Monostatos'u cezalandırır. Ancak Pamina'ya özgürlüğünü veremez. Pamino'yu, onun iyiliği için kaçırdığı ortaya çıkar...
Pamina, ilk kez karşılaştığı Tamino'nun iyilikleri ve daha “yüksek insanlık” için yol gösterici olmak istemektedir. Ancak, Tamino ve Papageno özgürlük için önce tehlikeli ve zor sınavlardan geçmek durumundadırlar. Tamino kabul eder. Birinci perde bu şekilde sona erer.
2. Perde: Rahipler, bir kutlama marşı çalarken toplanırlar. Sarastro ve “akil adamlar heyeti” toplanır ve Tamino ve Papageno'nun kaderleri hakkında tartışırlar. Karşıcakları sınavlardan bir kısmı olukça tehlikelidir. Sarastro ve rahipler (Mısır tanrıları) İsis ve Osiris'in sınava girenlere yardımcı olmaları için yakarırlar. İlk sınav çok keskin bir yasağı içermektedir. Kadınlarla konuşmak yasaktır. Papageno bu ilk sınavda başarısız olmak üzeredir. Tamino onu, “Gece Kraliçesi”nin tarafına çekmek isteyen “üç kadın”la konuşmaktan güçlükle alıkoyar. Monostatos'un yanında “Gece Kraliçesi”de gelir ve meşhur aryasını söyler. Kızına, Sarastro'yu öldürmesi için bir hançer verir. Pamina, annesinin arzusunu ve Monostatos'un kendisiyle evlenmesi için yeni baskılarını red eder. Sarastro'dan annesini adına af diler. Sarastro'nun cevabı sıcak ve insancadır. “Bu kutsal duvarlarda, intikam yoktur.” diye başlayan lied'ini söyler.
Papageno'nun diğer sınavları başaramayacağı belli oluğu için, duraksamadan “Tanrısal Bilgelik Ülkesi”ne girişten vazgeçer. Basit bir insan olarak mutlu yaşamak istiyordur ve sevgi dolu bir eş istemektedir. Papageno'nun buradaki aryası zamanla adeta bir halk şarkısı derecesine ve yaygınlığına ulaşmıştır.
Sarastro'nun adamları, başlangıçta Papageno'ya çok çirkin ve yaşlı görünen bir eş getirirler, ve isteği kabul olur. Ardından, 3 erkek çocuk, Tamino'ya “Barış ve Mutluluk Krallığı”na girişi haber verirler.
Bu arada Pamino, Tamino tarafından terk edildiğini düşünmektedir. Çünkü, Tamino hala konuşma yasağına uymaktadır ve Pamina'nın tüm konuşma girişimlerine karşı çıkmaktadır... Pamino umutsuzluk içinde annesinin kendisine verdiği hançerle intihar etmek ister, tam bu sırada, 3 erkek çocuk onu engeller ve Tamino ile yakında birlikte olacaklarını müjdeler. Pamino isteyerek Tamino'nun sınavlarına birlikte katılır. “Sihirli Flüt”ün yardımıyla tehlikeli ateş ve su sınavlarını geçerler. Gece Kraliçesi son kez, Sarastro'nun iktidarını şiddetle devirmeye çalışır ancak başaramaz. Birbirini sevenler için, “Temiz İnsanlık Krallığı”nın yolu açıktır artık...