Ekim Devrimi ve müzik

Lenin ve Bolşevik Parti 7 Kasım'da iktidara geldiğinde, Çarlık Rusya'sından müthiş bir kültürel miras devralıyordu ancak Ekim Devrimi için, 19. yy. sanatsal gelişimlerinin devamı olduğu asla söylenemez. Başlayan dönem yeniydi ve “batı” hegemonyası'nı sona erdirecekti.
 
Müzik açısından baktığımızda, Ekim Devrimi öncesinde 19. yy. Rus Müziği'nin en önemli temsilcilerinin öldüğünü ve bunun da Rus Müziği'nde doğal bir yeniden başlangıcı işaret ettiğini gözlemleyebiliriz. 19. yy. Rus Müziği'nin önde gelen temsilcileri: Rimsky-Korsakov 1908'de, Balakirev 1910'da, Taneyev ve Skryabin ise 1915 yılında öldüler. Rus müziği'nin büyük çınarı Tchaikovsky ise daha da öncesinde, 1893 yılında ölmüştü.
 
Bu bestecilerin birçok öğrencisi de, prolotarya iktidarı ile uyuşmayarak devrimin ilk yıllarında ülkeyi terk ettiler. Bunlara da örnek olarak: Koussevitzky, Rachmaninof, Stravinsky ve daha sonra Sovyetler'e geri dönecek olan Prokofiev, gösterilebilir.
 
Müzik hayatı açısından zor bir dönemden geçiliyordu. Eski nesil bestecilerden sadece Glazunov ve bazı tanınmamış besteciler Sovyetlerde kaldılar. Çağdaş Sovyet Müziği ağırlıklı olarak genç nesile kalmıştı. Bu bestecilere de örnek olarak: Glier, Asafyev, Myaskovsky, Shaporin gösterilebilir. Müzikal anlamda, Ekim Devrimi'nin ilk yıllarındaki geçiş dönemi boşluğunu doldurmak zorunda kalmışlardır. Sovyet bestecileri arasına özel bir yere sahip olacak Shostakovich ise 1906 yılında dünyaya gelmişti ve genellikle birlikte anıldığı Prokofiev'den 15 yaş gençti ve henüz 10'lu yaşlarındaydı.
 
Müzik alanında iki önemli fraksiyon devrimin ilk yıllarında çalışmalarını yürütmekteydi. Her ikisi de 1923 yılında kurulan birliklerden ilki “Çağdaş Müzik Birliği” (ASM) ve diğeri Rus Prolaterya Müzisyenler Birliği (RAPM) idi.
 
ASM, batı müziğindeki gelişmelerin takip edilmesini ve çeşitli modern eserlerin de Sovyetler'de seslendirilmesini desteklemekteydi. RAPM için ise prolaterya müziği doğrudan ve düz olmalıydı. Böylece RAPM geçmiş dönemden gelen birçok müziği ve Avrupa müziğini yabancı ilan etti. RAPM için toplumla en iyi iletişim kurulabilecek biçim şarkıydı. İki birlik arasında alevli tartışmalar yaşandı. 1928 yılında, 5-yıllık planda siyasi bir hat oluşturulması gerekliliği görüldü. ASM 1930 yılında faaliyetlerini durdurdu. RAPM ise 23 Nisan 1932 tarihinden itibaren Sovyet Besteciler Birliği'ne dönüşerek her iki örgütün yerine varlığını devam ettirdi.
 
1932 yılından itibaren Sovyet Müziği'nin batı müziğinden farklı ilerlediğini belirtilir kaynaklarda. Sosyalist idealizm'in sanata yansıdığı “Sosyalist Gerçekçilik” ve Form'un içeriğin önüne geçtiği “Formalizm” (Biçimcilik) bu dönemi anlamak için önemli kavramlardır.
 
Aynı dönemde Avrupa'da yükselen faşizm, batı müziği için de son derece önemli bir dönüm noktası olmuş ve bestecilerin yaratıcılıklarını baskılamıştı. Bu dönemde müzik, “sadece müzik” olmaktan çıkmış evrensel faşizm tehdidine karşı ideolojiler arası bir “savaş” alanı olarak ülkesini savunmuştur.
 
Georgi Sviridov'un (1915-1998) “Pathetik Orotoryo'su” Yoldaş Lenin ile Dialog, veya Shostakovich'in (1906- 1975) “Ballad of Stefan Razin” dönemin en ünlü eserlerinden olsa da uluslararası konser repertuvarında kendilerine zorlukla yer bulabilmişlerdir.
 
Sovyet besteci Sviridov, dünyaca tanınan meslektaşları gibi evrensel ölçüde tanınmasa da Rusya'da günümüzde de çok sevilen bir bestecidir. En tanınmış eserlerinden biri de Film Müziği Süiti “Zaman, İleri”'dir. 1967 yılında bestelenen bu film, Sovyet tarihini anlatan bir propaganda filmidir. Sviridov diğer bestecilere göre daha yalın bir müzik dili kullandığı için döneminde eleştirildiğini de belirtelim.