İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü, merkezi ABD’de bulunan Chrest Vakfı’ndan fon alan 11 derneğe idari soruşturma açılmasını istedi.

Konuyla ilgili Genel Müdürlük medyada Chrest Vakfı'nın Türkiye'deki STK'lere fon verdiği yönünde haberler çıktığını belirterek, yaptıkları denetimler sonucunda "mevzuata aykırı hareket edildiği ve öngörülen yükümlülüklerin yerine getirilmediği, vergi kanunlarında belirtilen esas ve usullere uyulmadığı"nı tespit ettiklerini iddia etti.

Bu nedenle de "Dernek yöneticileri hakkında adli ve idari merciler tarafından gerekli işlemlerin yapılması talep edilmiştir" açıklaması yaptı.

Chrest Vakfı, 2001'den bu yana Türkiye'de 44 dernek, vakıf ve kuruluşun 160 projesine destek verdi. Toplamda 7 milyon 88 bin 906 dolar hibe etti.

Bütün bu bağışlar diğer tüm fon alma süreçlerindeki gibi örgütlenmenin tarzına göre Vakıflar Genel Müdürlüğü veya Dernekler Masası gibi İçişleri Bakanlığına bağlı olan kurumlar tarafından gerçekleştiriliyor.

Ödemelerin hepsi banka yoluyla yapılıyor ve fon alan kuruluş proje bilgisi ile işlem dekontunu denetlemeyi sağlayacak olan kuruluşa sunmadan parayı harcamaya başlayamıyor.

CHREST VAKFI VE TÜRKİYE

Bianet’in haberine göre; Chrest Vakfı, 1999’da Jeff Jensen ve Lou Anne King Jensen tarafından Teksas, Amerika’da kuruldu.

Vakıf ABD’de dezavantajlı çocuklar, diyabet araştırmaları ve sosyal girişimler gibi alanlara yönelik mali desteklerine 2001’de uluslararası bir boyut katarak Türkiye’deki STK’lara mali ve teknik destek vermeye başladı.

Vakıf, Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitliğini arttırma, sanat ve kültür aracılığıyla iletişim ve diyaloğu geliştirme odaklı çalışan ve program önceliklerine uygun olan sivil toplum örgütlerini destekliyor.

Bu kapsamda da sadece 2001-2012 arasında Türkiye’nin Ankara, Batman, Bingöl, Kapadokya, Diyarbakır, İstanbul ve Van gibi çeşitli illerinde faaliyet gösteren 40 STK’nın yaklaşık 100 projesine destek sağladı.

Yılda 2 ila 16 arasında projeye, en az 2 bin en fazla 150 bin dolar hibe desteği sağlıyor ve verdiği desteği kendi internet sitesi üzerinden şeffaf bir şekilde kamuoyuna duyuruyor.

Vakıftan fon alan kuruluşlar arasında Sabancı Üniversitesi, Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV), Boğaziçi Üniversitesi Vakfı ve Kadınlarla Dayanışma Vakfı (KADAV) gibi kurumlar da var.

PROJE YAPMAK, FON ALMAK

Dernek/vakıf gibi, mesela toplumsal cinsiyet, çocuk, eğitim, şiddet, medya vs. gibi alanlarda çalışan kurumların, alanlarıyla ilgili yapacağı çalışmaya özetle "proje" denir. Bu çalışmanın bütçesine de "fon" ismi verilir. Kimi ülkelerde yurttaşlar bu tür çalışmalar için "kamu fonları"na başvurur, devletten desteğini alır, projesini hayata geçirir. Kimi ülkelerde "kamu fonları"na her kuruluşun erişmesi mümkün olamıyor. Avrupa Birliği başta olmak üzere küresel örgütlere projenizle başvurursunuz.

Faaliyetleri, öngörülen çıktıları ve harcamaları kapsayan başvuru kabul edilirse sözleşme imzalanır. Ödeme bankaya gelir. Mesela, vakıf'sanız Vakıflar Genel Müdürlüğü Vakıf Hizmetleri Daire Başkanlığı'nın https://vbys2.vgm.gov.tr/login.aspx Vakıf Bilgi Yönetim Sistemi'ne Yurtdışı Bağış Bildirim Formunu doldurup gelen fonun dekontuyla birlikte yüklersiniz.Bağış Bildirim Formu'nda projenizle ilgili bilgileri de eklendiği için artık ne için fon geldiği de ilk adımda bilinir olur. 

Böylece, başvurunuz "onay bekleyenler" listesine eklenir. Vakıflar Bölge Müdürlüğü'ndeki vakfınızdan sorumlu kişi başvuruyu onaylarsa gelen fonu kullanmaya başlarsınız. Onay almadan bankadan parayı çekemezsiniz, bir şekilde çekersiniz cezalandırılırsınız.

Proje faaliyetleri harcamaları, fon kuruluşuyla imzalanan sözleşme uyarınca yapılır.

Genelde, yıllık faaliyet ve harcama raporları hazırlanır. 

Harcamaların faaliyetlere uygun şekilde, sözleşmede belirtilen standartlar uyarınca uygulanıp uygulanmadığını uluslararası tanınırlığı onaylı bir denetim şirketi denetler, raporlar.

Denetim şirketinin gönderdiği raporlar fon kuruluşunca da müzakere edilir, onaylanır.

Her türlü harcama yılda bir (30 Mart'a kadar) gelir gider belgeleri Maliye'ye de verilir.

Her yıl 30 Haziran'a kadar da Vakıflar Bölge Müdürlükleri'ne gelir gider cetvelleriyle birlikte gönderilir.

Ayrıca, devlet dernekleri ve vakıfları istediği zaman bütün bunlara ek olarak denetler.

AB FONLARI

Türkiye; Avrupa Biliği ile mali işbirliği çerçevesinde, ana finansal destek aracı olan Katılım Öncesi Mali Yardım Aracının (Instrument for Pre-accession Assistance - IPA) yanısıra, Türkiye'deki Mülteciler için Mali Yardım Programı (FRIT), Demokrasi ve İnsan Hakları için Avrupa Aracı ve İstikrar ve Barışa Katkı Sağlayan Araçtan faydalanmaktadır.  https://www.avrupa.info.tr/tr Katılım öncesi Yardım Aracı , AB'ye üyelik için başvuruda bulunan "genişleme kapsamındaki ülkelerde" AB'nin uygulamaya koyduğu bir mali araçtır. IPA fonları katılım süreci boyunca ülkelerin kapasitelerinin geliştirilmesine destek olur ve yararlanıcıların siyasi ve ekonomik reformları hayata geçirmelerine yardımcı olarak bu ülkeleri AB üyeliğinin beraberinde getirdiği hak ve yükümlülüklere hazırlar. 2007-2013 dönemi için IPA'nın bütçesi 11,5 milyar Avro kadardır; devamı niteliğindeki IPA II ise, 2017-2020 dönemi için 11,7 milyar Avro aktarmak suretiyle bugüne kadar elde edilen sonuçlar temel alınarak uygulanır. 

Avrupa Birliği aşağıdaki alanlarda Türkiye'ye fon desteği vermektedir. Görüldüğü üzere esas olarak fonlar sivil toplum dışı devlete verilen fonlardır.

• Adalet, İçişleri, Temel Haklar Reformlarına Destek Vermek
• Herşeyin Başı Sağlık
• Eğitim, İstihdam ve Sosyal Politikalar
• Çevre ve İklim Faaliyeti
• Enerji
• Ekonomik Reform Programları
• Gümrük Birliği, AB ile Türkiye Arasındaki Ticareti Desteklemek
• Ekonomik ve Ticari İlişkiler
• Rekabet Edebilirlik ve Yenilik
• Taşımacılık
• Tarım
• İş çevresi
• Çevre, Ulaşım, Enerji
• Terörle Mücadele
• İnsan Hakları Savunucularını Korumak
• Türkiye'deki Vize Politikası ve Yerel Schengen İşbirliği Ağı
• Türkiye'deki Mülteci Krizine Avrupa Birliği'nin Müdahalesi
• Göç Politikaları