Bu haftaki yazı başlığı da geçen haftaki gibi gerçek dışı görünse de gerçek…

İşsizlik Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi’nin 8. maddesinde sigortasız işçi çalıştıran işverenlere devlet desteği sağlanıyor. Bunun nasıl olduğuna gelmeden önce bazı temel bilgileri vermek gerekiyor.

Sigortasız işçi çalıştırılması oldukça yaygın görülen bir durum ve daha çok geçici işlerde, mevsimlik işlerde, hizmet ve inşaat sektöründe azımsanmayacak sayıda işçi sigortasız olarak çalıştırılıyor. Oysaki işçinin fiilen işe başlamasıyla sigortasının yapılması, Sosyal Güvenlik Kurumu’na işe giriş bildirgesinin verilmesi bir mecburiyettir.

İşçi açısından sigortalı olarak çalışmak vazgeçilmez bir haktır. Örnek olsun; işçi alacakları için dava açılmadan evvel arabulucuya başvurmak bir zorunluluk iken sigortasız çalıştırılan işçinin açacağı hizmet tespiti davası için arabulucuya başvurmak zorunlu değildir, işçi doğrudan dava açabilir. Çünkü işçinin sigortasız çalıştırılması, bu hakkından vazgeçmesi ya da bu hakkının pazarlık konusu haline getirmesi mümkün değildir.

SİGORTASIZ İŞÇİ ÇALIŞTIRMANIN İŞVERENLERE KÜLFETİ NEYDİ?

Bu zorunluluk yerine getirilmediğinde yani işçinin kayıt dışı/sigortasız çalıştırıldığı tespit edildiğinde 1 ay boyunca sigortasız işçi çalıştıran işveren, işe giriş bildirgesinden iki, aylık prim hizmet belgesinden de iki olmak üzere 4 asgari ücrete denk gelen ceza alır. 1 yıl için ise 1 işçi açısından işverenlerin hangi nitelikte tüccar olduklarına (defter tutma yükümlülüğü olup olmadığına, hangi tür defter tutulduğuna) bağlı olarak değişir şekilde 38, 32 veya 29 aylık asgari ücrete denk gelen para cezalarının ödenmesi gerekir. Bunun yanında ayrıca idari para cezaları da uygulanır. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda bu cezalar düzenlenmiştir.

Bu kısımda yazılanlar biraz anlaşılmaz gelmiş olabilir. Özünde anlaşılması gereken sigortasız işçi çalıştırmanın cezalandırılması gereken bir durum oluşu ve bu cezaların da oldukça ağır olması gerekliliğidir. Pek çok işveren de sigortasız işçi çalıştırdığında işçinin dava açması halinde bu para cezalarından korkar çünkü bu bedeller oldukça külfetli gelir.

İşçi işin ise sigortasız çalıştırılmak demek sağlık hizmetlerinden yararlanamamak, belki emekli olamamak veya emeklilik aylığının düşmesi anlamına gelir.

KANUN TEKLİFİ NE GÖTÜRÜYOR?

Kanun Teklifinin 8. maddesinin gerekçesinde “işsiz halde bulunan kişilerin istihdamı, Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmeksizin çalışan kişilerin de istihdam edilmesi” denilerek işçi menfaatine bir düzenleme yapılacakmış gibi bir giriş yapılıyor ve kanun teklifinin devamında 8. madde önümüze getiriliyor.

“Hizmetleri Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmeksizin çalıştırıldığı işveren tarafından kabul edilenlere, işveren tarafından bu şekilde çalıştırıldıkları döneme ilişkin olarak ücret ve ücrete bağlı haklar hariç olmak üzere diğer haklarından feragat etmiş sayılır ve bu şekilde çalıştırıldıkları dönemde ilgili mevzuatı uyarınca daha önce yararlanmış oldukları sosyal yardım ve diğer haklar borç çıkarılmaz”

Maddenin bir başka bölümünde;

“Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmeksizin istihdam ettiğini kabul eden işverenlere; ilgililerin işveren yanında hizmetleri bildirilmeksizin çalıştırıldığı dönemler için 5510 sayılı kanunun 102. maddesine göre idari para cezası uygulanmaz, işsizlik sigortası primi de dahil olmak üzere sigorta primi tahakkuk ettirilmez..” denilerek bu madde devam ediyor.

Bu yasa teklifinin neden yapıldığını anlatan gerekçe bölümünde “Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmeksizin çalışan kişilerin de istihdam edilmesi” deniyordu. Şimdi yazının ilk bölümü ile bu kanun teklifini karşılaştırarak teklifin tercümesini net bir biçimde yapabiliriz:

Patronlar sigortasız çalıştırdıkları işçi için işsizlik sigortası primi de dahil sigorta primi ödemeyecek, sigortasız işçi çalıştırdıkları ve bunu kabul ettikleri için prim ödeme gün sayılarının 44,15 TL ile çarpımı sonucunda çıkacak tutar kadar devlet desteği alacaklar ve sigortasız işçi çalıştırdıkları için para cezası ödemeyecekler. Özetle patronları cezalandırmadan ödüllendirmeye giden, sigortasız/kayıt dışı çalıştırmayı meşru hale getiren, işçiyi sigortalı çalışmasından doğan haklarından vazgeçmeye zorlayan bir yasa teklifi ile karşı karşıya olduğumuzu söyleyebiliriz…