ABD'den Suriye'ye 'bölgesel hükümet' önerisi

ABD'den Suriye'ye 'bölgesel hükümet' önerisi

ABD tarafından BM Suriye Özel Temsilcisi'ne sunulan belgede SDF denetimindeki bölgelerin anayasa komisyonunda temsiliyetiyle bölgesel hükümetlere ilişkin öneriler yer alıyor.

Suriye’de siyasi çözüm arayışlarının canlandırılması için çabalarını artıran Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, Türkiye, Rusya ve İran temsilcileriyle yaptığı toplantıdan sonra ‘Küçük Grup’ olarak adlandırılan ABD, Fransa, Almanya, İngiltere, Mısır, Ürdün ve Suudi Arabistan’ın temsilcileriyle bir araya geldi.

Mistura’nın Cenevre’de gerçekleştirdiği toplantılarda hazırlıkları uzun zamandır sürdürülen yeni anayasa komisyonunun aktif hale getirilmesiyle Suriye’de geçiş döneminde yaşama geçirilmesi öngörülen anayasal reform sürecinin görüşüldüğü belirtildi. Mistura’nın ‘Küçük Grup’ temsilcileriyle yaptığı toplantıda, grubu ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi Büyükelçi James Jeffrey'le yardımcısı Joel Rayburn temsil etti.

Hürriyet’in haberine göre Mistura'yla görüşen ABD temsilcilerinin ‘Küçük Grup’ tarafından da kabul gören ve Trump yönetiminin Suriye için öngördüğü siyasi vizyonu ortaya koyan, bağlayıcılığı olmayan bir belge (non-paper) sunduğunu yazdı. Söz konusu belgenin kamuoyu ile paylaşılmak üzere hazırlanmadığı vurgulanırken farklı kaynaklar sözkonusu  belgeyi Rusya’nın basına sızdırdığını iddia etti. Belgede siyasi çözüm parametresi olarak sekiz maddeye yer veriliyor.

Söz konusu bölgede şu öneriler yer alıyor:

'ANAYASA KOMİSYONUNUN BELİRLENMESİ BM SORUMLULUĞUNDA OLMALI'

“Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 2254 sayılı kararına bağlı olarak ‘Küçük Grup’ şöyle bir Suriye hükümetinin arayışında olmalı:

Teröristleri desteklemeyen ve onlara güvenli alan sağlamayan;

Kitle imha silahlarından arındırılmış ve kitle imha silahı programlarını kanıtlanabilir bir biçimde sonlandırmış;

İran rejimi ve onun militan uzantılarıyla ilişkisini kesmiş;

Komşularına tehdit oluşturmayan;

Sığınmacıların evlerine gönüllülük esasına dayalı, güvenli ve onurlu dönüşü için gerekli koşulları sağlayan;

Savaş suçlularını ve insanlığa karşı suç işleyenleri yargılayan ya da bunu yapması için uluslararası toplumla işbirliği içinde olan.

BM himayesinde ve BMGK 2254 sayılı kararı uyarınca işletilecek siyasi süreç, anayasal reformlar ve BM’nin gözetiminde yapılacak seçimlerle sonuçlanmalı.

Suriye hükümeti tarafından kontrol edilen alanlarda, bağışçı ülkeleri tatmin edecek, anayasal reform ve BM gözetiminde seçimle sonuçlanacak bir siyasi sürecin olmaması durumunda uluslararası yeniden inşa desteği verilmeyecek.

Anayasa reformu, seçimler ve Suriye’de siyasi çözüm için uygun mekanizma BM himayesi ve kontrolündeki bir anayasa komisyonudur. BM en kısa zamanda anayasa komisyonunu kurmalıdır.

Anayasa komisyonunun belirlenmesi BM’nin sorumluluğunda olmalı. Küçük Grup, BM’yi anayasa reformu ve seçimlerin uygulanması için Suriye hükümetinin, kuzeydoğu Suriye’den temsilcilerin ve burada bahsedilen prensiplere bağlı bir çözümden yana olan Suriye muhalefetinin de aralarında bulunduğu bütün siyasi güçleri sürece dahil etmeye teşvik eder.

IŞİD’in kalıcı biçimde yenilgiye uğratılması ile Küresel Koalisyon ve ortakları tarafından temizlenen bölgelere istikrar desteği Suriye’de siyasi çözümün vazgeçilmez unsurlarıdır.

Özellikle Ürdün, Golan ve Türkiye sınırlarında burada bahsedilen prensiplerle uyumlu biçimde insani krizi hafifletmeye yönelik çabaların tümü teşvik edilmeli.

Küçük Grup, Suriye’de kimyasal silahların kullanımını engellemek için gerekli tüm adımları atacaktır.”

ANAYASA REFORMU ÖNERİLERİNDE ‘BÖLGESEL HÜKÜMET’ VURGUSU

ABD’li temsilciler Cenevre’de Suriye’deki siyasi sürecin önemli bir aşaması olarak görülen ‘anayasa reformu’ için atılması gereken adımlara ilişkin altı maddeden oluşan öneriler sundu. Yeni anayasada cumhurbaşkanının yetkilerinin bölgesel hükümet kurumlarının bağımsızlığını garanti edecek şekilde düzenlenmesi gerektiği belirtilirken, merkeziyetçi yapı yerine bölgelere yetki devri vurgusu yer alıyor.

ABD’nin Mistura’ya sunduğu anayasa reformuna ilişkin önerileri ise şöyle:

“Cumhurbaşkanının yetkileri hem kuvvetler ayrılığını daha geniş biçimde sağlayacak, hem de diğer merkezi ve bölgesel hükümet kurumlarının bağımsızlığını garanti edecek şekilde yeniden düzenlenmeli.

Hükümet, güçlendirilmiş yetkileri olan bir başbakan tarafından yönetilmeli. Cumhurbaşkanı ve Başbakanın yetkileri arasında net bir ayrım olmalı. Başbakan ve hükümet, cumhurbaşkanı onayına bağlı olmayan bir biçimde atanmalı.

Yargı daha geniş bir bağımsızlığa sahip olmalı.

Güvenlik kurumları reformdan geçirilerek sivil otoritenin gözetimi sağlanmalı.

Yönetme yetkisi açık biçimde devredilmeli, sorumluluk bölgesel bazı kapsayacak şekilde dağıtılmalı.

Seçimlerde aday gösterilebilme üzerindeki sınırlamalar kaldırılmalı. Sığınmacıların, yerlerinden edilmişlerin ve sürgündekilerin de cumhurbaşkanlığı dahil olmak üzere tüm makamlar için aday olabilmeleri sağlanmalı.”

'KUZEYDOĞU SURİYE ÇÖZÜM SÜRECİNDEN DIŞLANMAMALI'

ABD tarafından Mistura’ya sunulan bağlayıcığılığı olmayan belgede, Türkiye’nin baskısıyla Anayasa Komisyonu dışında bırakılmak istenen SDF kontrolündeki bölgelerden ‘kuzeydoğu Suriye’ olarak söz edilirken bu komisyonda SDF kontrolündeki bölgelerden temsilcilerin yer almamasının çözüm açısından engelleyeci olacağına dikkat çekiliyor. Belgede bir diğer dikkat çeken nokta ise merkezi hükümetin yanı sıra bölgesel hükümetlerin varlığından söz edilmesi. Bölgesel hükümet sayısına ilişkin bir vurgunun yer almadığı belgede Suriye’nin özerk yönetim bölgelerine ayrılması ve her bir özerk bölgenin ayrı hükümetler tarafından yönetilmesi gerektiğine dikkat çekiliyor.