5 soruda İdlib operasyonu

5 soruda İdlib operasyonu

İdlib operasyonunun 8 yıldır süren savaş için ‘yolun sonu’ olarak değerlendiren gazeteci Hediye Levent, bu operasyonun aynı zamanda Türkiye’nin Suriye politikasının da bitişi olacağını belirtti. Rusya’nın İdlib’deki grupları tasfiye etmesi için Eylül başına kadar Türkiye’ye süre verdiğini ifade eden Levent, Türkiye’nin İdlib’te, Şam’ın masaya oturduğu YPG ve Suriye ordusu ile birlikte hareket etme durumunda kalabileceğini, TSK ve birlikte hareket ettiği ÖSO gruplarının cihatçılarla çatışabileceğini söyledi.

Meryem Yıldırım / @meryem_yildrim

Suriye gündemine ilişkin gerek sahadaki haberleri gerekse analizleriyle öne çıkan tecrübeli gazeteci Hediye Levent ile “Suriye’de yolun sonu” olarak değerlendirilen İdlib operasyonunu konuştuk.

İdlib'in önemini, masadaki güçleri, cephedeki son durumu ve operasyonun sonuçlarını 5 soruyla değerlendiren Levent ile İleri Haber olarak yaptığımız röportajı okurlarımıza sunuyoruz.

1. İleri: Suriye ordusu tüm ülkede tam zaferini ilan etmenin eşiğinde, büyük bir operasyon yapılıyor. İdlib’de de sular ısındı. Suriye hükümeti cephesinde, İdlib operasyonunun 8 yıldır süren savaşın sona ermesi için bir anahtar olacağı belirtildi. İdlib son operasyon ya da bir diğer deyimle ‘yolun sonu mu’?

Öncelikle Halep’teki silahlı grupların tahliye edilmesi ve Halep’in tamamının Suriye ordusunun kontrolüne geçmesinden sonra zaten Suriye’deki vekalet savaşı önemli ölçüde yön değiştirmişti. Halep anlaşması, bitiş sürecinin başlangıcıydı. Halep’ten sonra Suriye ordusunun aslında Halep dahil olmak üzere ‘öncelikli kurtarılması gerekenler’ listesi vardı diyebiliriz. Buna göre öncelikle Şam ve Halep başta olmak üzere büyük şehirlerin çevreleri, ondan sonra Hama ve Humus gibi Halep ve Şam’ı birbirine bağlayan, aynı zamanda sahili birbirine bağlayan kentlerin etrafları, bir sonraki aşamada Dera kenti, listenin en sonunda da İdlip yer alıyordu.

İdlib’in listenin en sonunda yer almasının bir nedeni var: Bunlardan biri; Suriye içinde son 3 yıldır şimdiye kadar Suriye ordusu ile silahlı gruplar arasında yapılan bütün anlaşmalarda silahlı gruplar İdlib’e nakledildiler. İdlib’te Astana ve Soçi süreçleri ile bir çatışmasızlık bölgeleri garanti edilmişti. Garantör ülkelerden biri de Türkiye. Dolayısıyla İdlib, Suriye’nin diğer bölgelerindeki El Kaide ağırlıklı olmak üzere cihatçı yapıların toplandığı ve aynı zamanda diğer bölgelere saldırmayacakları, Astana’daki o çatışmasızlık anlaşmasıyla garanti altına alınmış bir yerdi. Dolayısıyla Suriye ordusu ve Rusya açısından ‘çatışmasızlık bölgeleri’ anlaşması oldukça verimli kullanıldı.

Peki şimdi durum ne?

Son olarak Suriye ordusu Ürdün sınırındaki Dera kentini kontrolü altına aldı. Bu durumda Suriye’nin tamamında geriye iki tane nokta kaldı. Biri; Kürtler’in elindeki Suriye’nin kuzeyindeki Rojava bölgesi, ikincisi de İdlib şehri. İdlib’e bir operasyon yapılacak, hazırlıkları devam ediyor. Bu çerçevede Şam ve Halep çevresindeki bazı kamplar, İdlib’e yönelik operasyon sonrasında oradan tahliye edilecek siviller için hazırlanmaya başladı. İdlib’e yönelik bir operasyon hazırlığı var. Kürtlerle ilgili de zaten bildiğimiz gibi Şam ve Kürtler arasında görüşmeler başladı, müzakere süreci başladı.

Ancak İdlib’e askeri operasyon sadece Suriye ordusu ve Rusya’nın karar alacağı bir süreç değil, Türkiye de doğrudan taraf İdlib’e. Bu sebepler Türkiye ile Rusya arasında bir takım görüşmelerin başladığı, Rusya’nın da Türkiye’den İdlib’deki cihatçı yapıları çözmesi veya bir şekilde kendilerini lağvetmesini, Türkiye’nin bu yönde harekete geçmesini istediği öne sürülüyor. Böyle bir durum söz konusu İdlib için.

‘BÖLGEDEKİ BAZI GRUPLAR SURİYE ORDUSU İLE ANLAŞMAK İSTİYOR’

İdlib’e yönelik bir operasyon olacak, orası kesin. Ancak biraz önce bahsettiğimiz gibi, cihatçı yapıları, önce El Nusra Cephesi’ydi, uluslararası baskılar vs. azaltmak için, hepsinin kendilerine çeki düzen verip katılacakları yeni bir ‘çatı örgüt’ oluşturmaya çalışıyor Türkiye dahil bazı ülkeler. Henüz buna dair Nusra Cephesinden katılıp katılmayacaklarına dair bir açıklama gelmedi. Ancak İdlib’in zaten silahlı grupların kontrolüne, Nusra Cephesinin kontrolüne geçtiğinden beri iç çatışmalar, iç huzursuzluklar yaşanıyordu. Kaldı ki Suriye’nin diğer bölgelerine tahliye edilenlerle birlikte iç huzursuzluk arttı. Şimdi bu günlerde de operasyon belirtisi var. İdlib içerisindeki silahlı gruplardan bazı isimlerin Suriye ordusu ile anlaşmak istediğini biliyoruz, bu yönde açıklamalar yapılıyor.”

‘EVET, İDLİP YOLUN SONU’

“Yine bazı cihatçıların ve silahlı grup mensuplarının kaçmaya çalıştığını biliyoruz. Dolayısıyla evet; İdlip yolun sonu. Ancak operasyon ne zaman başlar, çerçevesi ne olur, Türkiye’nin şu anda bulunduğu girişimler sonuçlanır mı? 70 bin kişiden bahsediyorlar, oradaki silahlı gruplar bir ordu şeklinde yeniden dizayn edilir mi, toparlanabilir mi bunları henüz bilmiyoruz. Ancak bildiğimiz tek şey şu; mevcut şartlar altında İdlib Suriye’de büyük çaplı operasyonla müdahale edilecek tek yer olarak duruyor. İdlib, Suriye ordusunun kontrolüne geçtiği zaman Suriye’deki kanlı vekalet savaşı bitmez, bunun siyasi boyutu da var. Ancak büyük ölçüde savaşın biteceğini söyleyebiliriz.”

OPERASYON BAŞARILI OLACAK’

2. İleri: İdlib’deki gruplar kendi aralarında çatışmaktan dağılmış durumda. Bölgede geçtiğimiz günlerde Nusra'nın önde gelen isimlerinden Abdullah el Şami ve Sultan Murat Tugayı Komutanı Ebu Ahmed Sinsavi’nin öldürüldüğü ve bu suikastlardan IŞİD’in sorumlu tutulduğu gündeme yansımıştı. Bir taraftan da bölgede Suriye ordusuna sadakatlerini ilan edenler var. Bir operasyon durumunda bölgenin bu dağınık yapısı düşünüldüğünde kolaylıkla alınabileceği söylenebilir mi? Operasyonun cephedeki dengeleri sizce nasıl olur?

Suriye ordusu Rusya desteğiyle İdlib’e müdahale ederse İdlib’in kolaylıkla ele geçirileceği kesin. Çünkü zaten oradaki silahlı gruplar oldukça sıkışmış durumdalar. Lojistik hatları kesilmiş durumda. Çok fazla silahlı grup var. İçlerindeki en disiplinli grup Nusra Cephesi. Ancak Nusra Cephesi diğer grupları tek çatı altında organize edip, Suriye ordusu ve Rusya’ya karşı etkili bir savunma geliştirebilir mi, bu çok mümkün görünmüyor. Operasyon başlarsa Suriye ordusu ve Rusya başarılı olur ancak bunun bir de devamı var. Daha önce de belirttiğimiz gibi Nusra Cephesi El Kaide’nin Suriye kolu ve ‘nitelikli savaşçı’lardan oluşuyor. Yine diğer bazı grupların militanları da nitelikli ‘savaşçılar’. Gerilla taktiğine; vur kaç taktiğine dönebilirler. Suriye içine dağılıp bir takım saldırılara girilebilirler.”

‘ILIMLI GRUPLAR SURİYE ORDUSUNA ENTEGRE EDİLEBİLİR’

“İdlib, Suriye ordusunun kontrolüne geçse bile ‘tamamen’ kontrolüne geçmesi uzun sürecek bir kaosa dönüşebilir ortam. Bu noktada bu silahlı gruplara yönelik iki tane seçenek dile getiriliyor benim kendi kaynaklarımda da edindiğim bilgiye göre:

Nusra Cephesinin militanları ve yabancı militanlar ya öldürülecek ya da yargı sürecine gönderilecek. Ancak, bazı gruplar da var; bunlar doğrudan cihatçı ajandasına sahip değiller, bunlar için de Suriye ordusu ile uzlaşma süreçlerinin başlayabileceği belirtiliyor. Uzun vadede İdlib’deki silahlı grupların Suriye ordusuna entegrasyonu dahi olabilir. Toplu af çıkarılabilir ya da ona benzer bir şey olabilir. Ancak bu sadece ılımlı gruplar için söz konusu olabilir.”

‘SURİYE’DEKİ VEKALET SAVAŞI SICAK SAVAŞTAN SİYASİ ÇEKİŞME SÜRECİNE DÖNDÜ’

Hediye Levent

“Cephede artık İdlib’den sonra savaş nizamı, ülkenin her yerinde sıcak savaşın aynı gün belki de yüzlerce noktada devam ettiği bir top yekün savaş halinden biraz daha farklı bir noktaya geçecek. Suriye’deki vekalet savaşı zaten sahadaki sıcak savaştan siyasi çekişme sürecine dönmeye başladı aslında, IŞİD’le mücadele sona erdiğinden beri. Cephede savaş büyük ölçüde bitmiş olacak İdlip’ten sonra.”

‘ARALARINDA IŞİD’İN DE OLDUĞU SİLAHLI GRUPLAR YENİDEN TOPARLANABİLİR’

“Ancak şunu ısrarla belirtmekte fayda var; Suriye resmi olarak çıkıp ‘Suriye’de savaş artık bitti’ dendikten sonra da biz yer yer çatışma haberlerini almaya devam edebiliriz. Çünkü El Kaide uzantılı Nusra Cephesi gibi, IŞİD gibi cihatçı yapılanmalar kolay kolay kökünden koparılacak yapılar değil. Kaldı ki hem Suriye’de biraz daha hafif bu durum. Irak’ta özellikle IŞİD’in yer yer toparlandığına dair izler var. 2 yıl öncesi gibi sel gibi akıp, birçok yeri tarumar edecek şekilde yeniden yapılanmazlar. Ancak yeni bir örgüt çatısı altında karşımıza yenide çıkmaları da mümkün. Yani Suriye ordusu ile silahlı yapılar arasındaki sıcak savaş sona erse bile, yer yer çatışmaların devam etmesi olasılık dahilinde.”

‘ABD, SURİYE’DE 2011’DEKİ DURUŞUNU DEĞİŞTİRDİ’

3. İleri: İdlib’deki ‘son savaş’ için bir müzakere savaşı da söz konusu. Bu anlamda bir dizi güç var. 16 Temmuz’da Helsinki’de yapılan Putin Trump görüşmesi sonrası Suriye’de Esad’lı geçiş için mutabakata varıldığı dile getiriliyor. İsrail’in de benzer açıklamaları oldu. Öte yandan İdlib operasyonu için bölgedeki güçler düşünüldüğünde, sınırda bir kordonu olan Türkiye, Suriye’nin kuzeydoğusundaki ABD ve Kürt güçleri ile Rusya var. Savaşın büyüğünün masada olacağı söylenebilir mi?

Siyasi düzeyde müzakere süreci başladı. Ancak şöyle bir durum da söz konusu; Helsinki zirvesi, Suriye’deki durum dahil olmak üzere bölgedeki durum açısından önemliydi. Biz hala zirvenin detayları neydi, ikili görüşmelerde neler konuşuldu onu çok bilmiyoruz. Çok fazla bilgi sızmadı o konuyla ilgili. Ayrıca zirveden sonra ABD ve Rusya arasındaki karşılıklı adımların neler olacağını da henüz bilmiyoruz. Bu iki noktayı bir kenara not ederek şunu belirtmekte fayda var; Suriye’de Amerika büyük ölçüde 2011’deki duruşundan oldukça farklı bir noktada duruyor şu anda.”

‘SURİYE, RUSYA’NIN BÖLGESİ OLARAK TANINACAK’

“Amerika ve Rusya arasında bütün dünyayı kapsayan bir güç bölüşme çekişmesi var. Amerika Suriye’de geçen yılki politikaları yürütmüyor, daha esnemiş durumda. Bu durumda mevcut şartlara bakılacak olursa Suriye ‘Rusya’nın bölgesi’ olarak tanınacak gibi görünüyor. Tabi belirtmek de fayda var; yarının ne getireceğini bilemeyiz.”

‘ABD’NİN BAĞIMSIZ KÜRT DEVLETİ PLANI OLSAYDI, TÜRKİYE’NİN AFRİN OPERASYONUNA KARŞI ÇIKARDI’

“Türkiye’yi bir kenara koyarsak, Kürtlerle Şam zaten görüşmeye başladılar. Suriye’deki sahayı başından beri takip edenler olmak üzere Şam ile Kürtlerin çatışmayacağını, savaşmayacağını ve illa ki o masaya oturacağını yıllardır söylüyoruz. Amerika’nın derdi de orada Türkiye’de de dile getirilen tezlerin aksine ‘bağımsız Kürt devleti kurulsun’ gibi bir şey değil. Zaten ABD’nin böyle bir ajandası olsaydı Türkiye’nin Afrin’e yönelik operasyonuna şiddetle karşı çıkardı. Türkiye’nin Menbiç’e yönelik taleplerine karşı çıkardı. Kabul etmedi ama reddetmedi aynı zamanda. Amerika’nın orada farklı bir derdi söz konusu. Ancak uzun vadeli işte “Kürtlere bağımsızlık verecek, Irak gibi üsleri olacak” gibi bir ajandası yok Amerika’nın Suriye’de. Bu durum haliyle Amerika’nın ajandası, Suriye’deki yeniden yapılanması sürecini de etkileyecek doğrudan. Dolayısıyla Amerika, Rusya, Avrupa ülkeleri, Türkiye dahil olmak üzere birçok ülke elbette dahil olmaya çalışacak Suriye’nin yeniden dizaynı anlaşmasına. Ancak sıcak savaş dönemindeki yoğun ve çok konsantre çeşitli gruplar ve isimleri illa masaya oturacak kadar bir çaba olacağını düşünmüyorum. Yani biraz daha sakince geçecektir. Astana, Soçi ve Cenevre süreçleri de birbirine paralel ilerleyecek gibi görünüyor.”

‘RUSYA, SURİYE’DE POZİSYONUNU YAVAŞ YAVAŞ DEĞİŞTİRDİ’

“Bir nokta daha var; Rusya Suriye’deki vekalet savaşına başından beri taraf oldu. Suriye’nin Ortadoğu’ya giriş kapısı olduğunu ajandasıyla, politik tavrıyla duyurmuş oldu. Aynı zamanda bu savaş devam ederken aktif olarak, Rusya yavaş yavaş pozisyonunu da değiştirmeye başladı Suriye içinde. Özellikle ABD’nin İran ile yaptıkları nükleer anlaşmayı iptal etmesi, yaptırım uygulaması gibi manevralarından sonra Rusya Suriye’deki vekalet savaşının tarafı olan ülkelerden biri pozisyonundan çıkıp ‘sorun çözen, arabulucu ülke’ pozisyonunu pekiştirmeye başladı. Suriye’deki siyasi yapının yeniden dizaynı aşamasında; işte anayasanın yazımı, parlamento seçimi gibi süreçlerde Rusya’nın bu pozisyonunu daha da pekiştirmesini bekliyoruz ve görünen o ki Amerika da, İsrail de Rusya’nın bu pozisyonuna en azından şimdilik itiraz etmiyorlar. Diğer taraftan Rusya Suriye’deki savaşa dahil olduğunda Suriye ile İsrail arasındaki husumete karışmadığını ve karışmayacağını defalarca açıkladı çeşitli ağızlardan. Rusya ve İsrail arasındaki ilişki de farklı kulvarlarda ilerledi. Suriye’deki süreçte bunu da bir kenara yazmak gerekiyor.”

‘YPG, SURİYE ORDUSUNA ENTEGRE EDİLECEK’

4) İleri: Demokratik Suriye Güçleri’nin siyasi yapılanması olan Demokratik Suriye Meclisi ile Suriye hükümeti arasında 26 Temmuz’da Şam’da yapılan görüşmelerin ilk turundan sonra MSD, Suriye hükümeti ile müzakerelerin ilerletilmesi ve şiddetin sona ermesi konusunda anlaşmaya varıldığını açıkladı. DSM Eş Başkanı İlham Ehmed’in “Kürt savaşçıların İdlib’de düzenlenecek bir harekâta Suriye ordusunun yanında katılabileceğini ve Şam’la Türkiye’ye karşı daha kapsamlı bir işbirliği yapabileceklerini” söylemişti. Bunun gerçekleşmesi mümkün mü? Mümkünse sahadaki sonuçları ne olur?

“Zaten yeni dönemde tartışılan konulardan biri ‘YPG ve polis gücü olan asayişin bekası ne olacak?’ Şam ile Kürtler görüşmeye başladılar. Masadaki model kesinlikle bağımsızlık değil ve Türkiye’de dillendirilen çerçevesiyle ‘özerklik’ de değil. Daha çok mahalli idarilerin güçlendirilmesi gibi bir çerçevede. Ancak içeriği müzakerelerle şekillenecek, bunu ısrarla belirtelim.

Bu çerçevede YPG ile asayişe ne olacak?

Genel anlamda da iki taraftan da gelen sinyaller çerçevesinde YPG’nin Suriye ordusuna entegre edileceğini söyleyebiliriz. Asayiş de polis gücü, asayiş gücü olarak kalmak isteyenler de Suriye devletine bağlı yerel polis gücü olarak kalacak gibi duruyor.”

‘İDLİB OPERASYONU AYNI ZAMANDA AFRİN’İN KUŞATILMASI DEMEK’

“Bu süreçte İdlib’e yönelik bir operasyona Kürtler birincisi iyi niyetli olarak katılmak istiyorlar. İkincisi Afrin meselesinden dolayı katılmak istiyorlar çünkü biliyorsunuz Türkiye’nin Afrin’den itibaren Fırat Nehri’ne kadar olan bölgeye kendine yakın grupları yerleştirme gibi bir politika güttü. Bu çerçevede eğer Kürtler Suriye ordusuyla birlikte İdlip’e yönelik bir operasyon düzenlerse Afrin’i de bir anlamda kuşatmış olacaklar. Çünkü Afrin ile İdlip zaten sınır. Diğer yandan Suriye ordusu ile doğrudan iletişimleri başlamış olacak.”

‘TÜRKİYE SURİYE ORDUSU İLE HAREKET EDEN YPG’YE SALDIRMAZ’

“Üçüncü noktada şu: Suriye ordusu ile birlikte hareket eden YPG’ye Türkiye’nin saldırması pek olası değil. Çünkü aynı zamanda Suriye ordusuna da saldırmış olacak. Ki Türkiye bugüne kadar Suriye ordusuna doğrudan saldırmak gibi bir duruma girişmedi. Bu nedenle olası bir İdlib operasyonu Suriye ordusu ile birlikte YPG unsurlarının yapması mümkün görünüyor. Zaten bu tez de epeyce bir çevre tarafından dile getiriliyor.”

‘İDLİB İLE TÜRKİYE İÇİN SIKINTILI SÜREÇ BAŞLAYACAK’

5) İleri: Türkiye'nin İdlib'deki desteklediği söylenen Heyet Tehrîr El-Şam (Cebhet El-Nusra/El Nusra Cephesi) ve diğer selefi gruplar, isim değişikliği ile tasfiye görüntüsü vermeye çalıştığı ve bir panik halinde olduğu söyleniyor. Bu panik halinin nedeni ne sizce? Ankara’nın İdlib operasyonundaki yeri ve istekleri ne olur? Ankara’ya sonuçları ne olur?

“On binlerce kalifiye nitelikli cihatçı var. Bütün bu savaşın da Türkiye sınırında olması oldukça önemli. Türkiye’yi nasıl etkileyecek? Türkiye’ye kaçmaya çalışırlar mı ya da Türkiye içindeki uzantılarını harekete geçirirler mi bunları bilmiyoruz. İdlib, Suriye ordusunun kontrolüne geçtikten sonra Türkiye politikasını değiştirir mi bunu da bilmiyoruz. Aynı zamanda Türkiye’nin El Bab dahil Fırat Kalkanı ve Afrin operasyonlarında belli bir derinliğe kadar girmişti Suriye içine. O bölgelerden Türkiye’yi çıkarmaya dönük açıklamalar şimdiden geldi. Türkiye çekilir mi ya da ne kadar sürede çekilir onu da bilmiyoruz. Ancak Türkiye için açıkçası İdlib operasyonuyla birlikte sıkıntılı bir süreç başladı diyebiliriz.

Türkiye, İdlib sürecinde, garantör olmakla birlikte, İdlib’e yönelik politika ve söylemlerini büyük ölçüde değiştirmişti ve Türkiye, Astana ve Soçi süreçlerinde çatışmasızlık anlaşmalarına garantör olarak imza attığında şunu da söylemiş oldu; evet İdlip bir sorun, buradaki bazı gruplar radikal ve sorunun bir parçası.”

‘TÜRKİYE SURİYE’DE AKINTININ TERSİNE YÜZEMEYECEĞİNİ FARK ETTİ’

“Çünkü o zamana kadar Türkiye bunun tam tersini dile getiriyordu. Diğer taraftan o anlaşmaya taraf olmakla birlikte, Rusya ile dolayısıyla Şam ile de asgari müşterekte anlaşmak zorunda kaldığını kabul etmiş oldu. Akıntının tersine yüzemeyeceğini fark etmiş oldu anlaşmayla birlikte.”

‘RUSYA TÜRKİYE’YE SÜRE VERDİ’

“Türkiye İdlib operasyonuna engel olamayacak. İdlib’deki silahlı grupları bir çatı altında toplamakla uğraşıyor. Ancak bugünlerde gerek Şam gerek Rusya kaynaklarından dile getirilen başka bir iddia var: Rusya’nın Türkiye’ye Eylül ayının başına kadar süre verdiği ve İdlib’deki cihatçı grupları tasfiyeye zorlamasını istediği öne sürülüyor.”

‘TSK VE ÖSO GRUPLARI İDLİB’DEKİ CİHATÇI GRUPLARLA ÇATIŞMA İDDİASI VAR’

“Bu çerçevede TSK ve birlikte hareket ettiği ÖSO gruplarının da İdlib içinde cihatçı yapılanmalara yönelik, operasyon olmasa bile bir mücadeleye gireceğine dair iddialar var. Henüz başlamadı. Ufak ufak da olsa çatışmalar var ancak ne kadarı Rusya’nın verdiği mühletle ilgili bunu bilmiyoruz. Peki Türkiye bunu yapamazsa ne olur?”

‘TÜRKİYE ‘MECBUREN’ CİHATÇILARIN KARŞISINDA YER ALACAK’

 “Bu durumda Rusya ya da Suriye ordusu operasyona başlayacak. Türkiye şu süreçte dahil olsa da olmasa da Türkiye için şöyle bir sonuç ortaya çıkıyor.

Suriye ordusu operasyon yapsa da yapmasa da Türkiye cihatçılara karşı ya tek başına savaşacak, şimdiden onları karşısına alıp savaşmaya başlayacak; ikinci opsiyon Suriye ordusu ve Rusya cihatçılara yönelik operasyon başlattığı zaman cihatçıların safına geçip onlarla birlikte savaşamayacağına göre, istemese bile taraf olacak. Yani Suriye ordusu ve Rusya cihatçılara yönelik operasyon başlattığında Türkiye ‘mecburen’ cihatçıların karşısında yer alacak gibi birkaç opsiyon var.”

‘İDLİP, TÜRKİYE İÇİN SURİYE POLİTİKASININ SONU OLACAK’

“Bütün opsiyonlar da Türkiye’nin yönetebileceği şekiller, süreçler değil gibi görünüyor. İlk soruda, “İdlib savaşın sonu mu?” diye sormuştunuz, Suriye’deki savaşın tam anlamıyla sonu değil ama Türkiye’nin Suriye politikasının neredeyse sonu diyebiliriz.”